Мақал-Мәтелдер жинағы

Мақал — нақыл сөз. Ол өмірдегі түрлі құбылысты жинақтап, түйіп, ықшамдап беріп, бір не екі тармақтан тұратын, алдыңғы жолдарында пайымдап, соңғы жолдарында қорытылған ой айтатын халықтық бейнелі поэтикалық жанрдың бір түрі, ғасырлардан екшеліп жеткен терең мазмұнды, тақырып аясы кең сөз мәйегі. Мақалдар көбіне өлең үлгісінде кейде қара сөзбен де айтылады. Ұйқасқа (“Қайраңы жоқ көлден без, қайырымы жоқ ерден без”), аллитерацияға (“Етігін шешпей ер шыңаймас”), ассонансқа (“Қатты жерге қақ тұрар, Қайратты ерге бақ тұрар”) құрылады. Мақалдар тура және ауыспалы мағынада қолданылады. Ауыспалы мағынадағы сөздер ішкі астары бар, тұтас бір ойды білдіреді (“Бір жеңнен қол шығар, бір жағадан бас шығар”), (“Ырысқа қарай ұл өсер, Қонысқа қарай мал өсер”), (“Ел — ырыстың орманы, ер — ырыстың қорғаны”), (“Ер жігіт үш ақ үй тігеді, үш қара үй тігеді”).
Мәтел — өзінің негізгі түйіндеуін кесіп айтпайтын, бір-бірімен кереғар шендестіруі жоқ, қорытындысы тұспалды, қысқа да нұсқа нақыл сөз. Мақалға өте жақын. Мәтел сыңар тармақ болып келеді. Сөз үстемелене келіп, мақалға айналады. Мысалы, “Қаңбақтан қашсаң, дөңбекке” — мәтел. “Қаңбақтан қашсаң, дөңбекке жолығасың” — мақал. Мәтел тура, ауыспалы, астарлы мағынада қолданылады. Мәтел адамның айтқан пікіріне ой қосады, сезімін әсерлі де айшықты жеткізеді. Ақын-жазушылардың ұтымды сөздерінің біразы Мақал-Мәтелге айналған: (“Ұылымды іздеп, дүниені көздеп” — Абай), (“Жалғанды жалпағынан басып өтіп” — Жамбыл, т.б.).

У казахского народа существует огромное количество пословиц и поговорок. Тематика их охватывает все сферы и многообразие жизни: рождение и смерть, богатство и бедность, дружбу и вражду, любовь к родине, семейные ценности,взаимоотношения людей, взаимодействие человека и природы, отношение к труду, особенности воспитания детей и множество других тем. Красноречие всегда ценилось у казахов. С детства бабушки и мамы обучали детей несложным стихам, песням. Подрастая юноши и девушки могли не только красиво петь или читать стихи, но и становились мастерами импровизации, устраивали состязания айтысы в умении \"на ходу\" сочинять остроумную рифму в ответ на рифмованное обращение соперника. Простота, краткость, несложная рифма и в тоже время емкость казахских пословиц и поговорок сделали их столь популярными в народе. Правильное включение их в речь, делает ее более яркой, выразительной, подчеркивает остроумие и гибкость мышления говорящего. В казахских пословицах и поговорках отражается мудрость народа, его опыт, история, идеалы. Не всегда при переводе пословицы дословно можно правильно понять ее смысл, так как смысл ее может быть заложен в виде метафоры и буквальный перевод с казахского языка, например на русский язык, будет выглядеть нелепо. Иногда, чтобы понять смысл пословицы необходимо знать определенные обычаи и традиции народа, так как они пронизывают всю жизнь человека, формируют его жизненные ценности и уклад, и не могут не отразиться в устном народном творчестве. Через пословицы и поговорки можно приблизиться к пониманию мышления народа, к его восприятию тех или иных исторических моментов, заглянуть, если можно так выразиться, в душу народа. Источник возникновения или авторы казахских пословиц и поговорок, как правило не известны, их имена скрыло время, но безусловно это были очень умные люди, выходцы из народа, чья наблюдательность и остроумие, нашедшие воплощение в устном народном творчестве, пройдя через века дошли до нас и не теряют своей актуальности. В данном разделе мы собрали казахские пословицы и поговорки различной тематики на казахском языке в переводе на русский язык. (макал мател, макал-мател)

© 2017 Все тексты собраны из открытых интернет источников, опубликованы для не коммерческих и в ознакомительных целях. Все авторские права принадлежат правообладателям!